In 2019 stond in vrijwel al mijn projecten multidisciplinair methodisch samenwerken centraal. In deze gevallen ging het om de disciplines: zorg, dagbesteding, behandeling en medisch. In dit blogartikel zet ik met brede penseelstreken wat bevindingen en overwegingen op een rij.
Discipline zorg
Vrijwel altijd is er een “basis” team dat in elk geval verantwoordelijk is voor de dagelijkse zorg: wekken en / of uit bed halen, wassen, aankleden, voeding en drank. Afhankelijk van het zorgprofiel en de individuele cliëntbehoefte komen daar mogelijk wat specifieker zaken bij, zoals wondzorg, diabeteszorg, etc.
In enkele gevallen was zelfs de discipline “zorg” al een uitdaging. Bijvoorbeeld doordat verpleegkundig specialisten teamoverstijgend werken. Soms zijn ze overstijgend gepositioneerd, soms werken ze in een “gewoon” team en worden door een ander team ingeschakeld als hun specialistische kennis ergens nodig is.
Welke vorm hiervoor ook gekozen is, er zullen goede afspraken gemaakt moeten worden wat van elkaar verwacht mag worden, hoe afspraken en instructies worden vastgelegd, hoe wordt gerapporteerd en wie deze in de gaten houdt, wanneer en door / met wie wordt geëvalueerd, de zorg wordt bijgesteld, noem maar op. De hele cyclus van methodisch werken.
Discipline dagbesteding
Als de dagbesteding niet op de afdeling of woning plaatsvindt, ontstaan uiteraard direct allerlei afstemmingsvraagstukken, al is het maar om de “logistiek”: het brengen en halen van cliënten, al dan niet met (extern) vervoer.
Een vraagstuk dat vooral in de gehandicaptenzorg speelt, is: “wat mag de dagbesteding over de cliënt zien?” Generiek is het antwoord altijd hetzelfde: “wat nodig is om de cliënt bij de dagbesteding te kunnen begeleiden”. Dat klinkt overzichtelijk, maar qua inrichting van het ECD – inclusief autorisatie – levert het regelmatig taaie vraagstukken op.
Het heeft me altijd verwonderd dat dagbesteding best vaak als een soort sluitstuk van de zorg wordt beschouwd. Het “basis” team lijkt in de beleving en praktijk vaak als ‘belangrijker’ te worden beschouwd. Natuurlijk is het een belangrijke randvoorwaarde dat iemand schoon en goed gevoed blijft. Maar in termen van welzijn, zou misschien wel eens de dagbesteding als vertrekpunt gekozen moeten worden.
Discipline behandeling
Met behandeling worden in de regel de “-peuten” aangeduid: fysiotherapeuten, ergotherapeuten en psychomotorisch therapeuten, maar ook de gedragskundigen / psychologen, logopedisten, diëtisten, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, etc.
Het is altijd en overal ingewikkeld om al deze disciplines goed te laten samenwerken met het “basis” team. In de basis is de vraag hoe je borgt dat wat de behandelaren voorschrijven als therapie ook daadwerkelijk en juist wordt toegepast in de teams?
In 2018 voerde ik bij een instelling een opdracht uit toen daar een zeer ernstig slikincident was, met fatale afloop. Wat bleek? De logopedist had keurig een uitgebreid advies geschreven rondom voeding. Van diagnose naar instructies, alles erop en eraan. Inclusief de instructie: alleen geprakte voeding. En dat was dus ook het probleem. 1. De instructies voor de medewerkers die de voeding hadden moeten prakken, stond als het ware ‘verstopt’ in een lang document. 2. Het advies was geschreven in het behandeldossier en als pdf met de koppeling in het ECD geplaatst. 3. Maar er waren geen heldere afspraken hoe die cruciale informatie terecht moest komen bij medewerkers die de maaltijden in de ‘huiskamer’ op de afdeling bereidden.
In 2019 ben ik bij een andere instelling betrokken geweest bij het ontwikkelen van een ‘nieuwe’ vorm van multidisciplinair evalueren. In elk geval zal het denken in termen van 3x per jaar een kwartaalevaluatie en 1x per jaar het hele zorgplan evalueren moeten worden losgelaten. Sommige evaluaties zijn kortcyclisch (zoals rondom onvrijwillige zorg), sommige niet. De evaluaties zullen op basis van die inhoud moeten leiden tot een cliëntspecifieke planning en uitvoering ervan. Voor sommige behandelaren een cultuurshock, maar de meerwaarde is groot.
Discipline medisch
Met de discipline medisch worden de artsen en hun team bedoeld. Denk aan de specialisten ouderengeneeskunde (SOG), artsen verstandelijk gehandicapten (AVG), huisartsen en basisartsen. Zij worden vaak ondersteund door een team verpleegkundigen (vaak verpleegkundig specialisten / nurse practitioners) en vormen samen de medische dienst. De tandartsen worden meestal ingedeeld bij de discipline behandeling.
Binnen de gehandicaptenzorg viel me op dat het preventief geneeskundig onderzoek (PGO) een flinke doorontwikkeling heeft meegemaakt. Een goede zaak. Verder lijkt de situatie sterk op de schets van de discipline behandeling.
Een specifiek aandachtspunt is uiteraard het thema ‘medisch geheim’. Zowel de definitie wordt verschillend geïnterpreteerd bij de verschillende instellingen als de manier waarop deze zich verhoudt tot de geheimhoudingsplicht waaraan alle (zorg)professionals zich moeten houden. Het onderwerp staat mede door de aanscherping vanuit de privacy regelgeving bij veel instellingen in de schijnwerpers.
Een ander belangrijk thema is medicatieveiligheid. Ondanks flinke verbeteringen in informatiestandaarden zie ik toch nog vaak haperingen in de communicatie in de keten. Een closed loop elektronisch voorschrijfsysteem (EVS) lijkt vooralsnog de beste optie – maar kent ook zeker nadelen, dus een zorgvuldige afweging is belangrijk. Bij het in gebruik nemen hiervan blijkt een apotheker die kan en wil meedenken een zegen.
Conclusies
Ook al blijft methodisch werken op alle plekken een punt van aandacht, het is duidelijk dat bij diverse instellingen flinke stappen worden gezet om het multidisciplinaire aspect te verbeteren. Zowel conceptueel (wie heeft welke rol bij de cliënten?) als procesmatig en de inrichting van de ondersteunende systemen (ECD, EBD, medisch dossier).
Na een jaar van ontwikkelen zal 2020 vermoedelijk in het teken staan van verankeren en borgen. Gelet op het aantal medewerkers in allerlei functies en van allerlei niveau zal dat een flinke uitdaging worden. Ik zie er enorm naar uit!